Verhaal van Emmer-Compascuum

Het woord ‘compascuum’ betekent zoveel als gemeenschappelijke weidegrond. Het Latijnse compascere betekent samen weiden. Dit gold met name voor de markegronden aan de weerszijden van de landsgrens tussen Nederland en Duitsland. Emmer-Compascuum is verwant aan het verder zuidwaarts gelegen Barger-Compascuum. In 1877-1879 werd door de stad Groningen het Stads-Compascuumkanaal gegraven. In 1880 nam de ontginning van de omgeving een aanvang en werd het Emmercompascuumkanaal geopend.

Dwars door het Emmer-Compascuum liep het veenbeekje de Runde, dat gedempt werd om het veen met kanalen te ontwateren. Later werd de toen drooggevallen Runde overal weggegraven. Het veenriviertje is vanaf 2004 weer zoveel mogelijk, al meanderend, in de oorspronkelijke bedding terug gegraven. Het is nu een natuurgebied in ontwikkeling.

In de periode 1919-1977 is sprake geweest van Emmer-Compascuum Noord en van Emmer-Compascuum Zuid. Door de Friese invloeden heette de plaats in de volksmond lange tijd Fries-Compascuum. In de jaren twintig van de twintigste eeuw kwam er stagnatie in de turfgraverij. Toen het veen afgegraven was, vertrokken veel veenarbeiders weer. Emmer-Compascuum verloor in korte tijd bijna de helft van zijn bevolking. Er lagen in de veenkolonie vierhonderd schepen op lading te wachten. In april 1921 werd onverkoopbare turf in brand gestoken. Om werkgelegenheid te scheppen, werden baksteenfabrieken gebouwd, die inmiddels weer zijn gesloten. In de schaduw van Emmen ontwikkelde de voormalige veenkolonie zich tot een forensenplaats met beperkte industrie. Met de nieuwe bestaansmiddelen, industrie en landbouw, begon de bevolking weer gestaag te groeien. Emmer-Compascuum kreeg zelfs als eerste in de gemeente Emmen een bioscoop: Abeln Bioscoop, ook wel bekend als Rex Theater.